”Al is de leugen nog zo snel de waarheid achterhaalt hem wel.”
”Eerlijkheid duurt het langst.”
Op het opvoedspreekuur zeggen ouders vaak over hun peuter en kleuter: “Hij doet het gewoon expres. Hij kijkt me dan zo uitdagend aan en dan doet hij precies wat niet mag. Je zou zijn ogen moeten zien.” Sommige ouders zeggen: “Hij zit me gewoon te pesten.” Of ze vertellen hoe boos en verontwaardigd ze zich voelen als hun kind liegt, de waarheid niet spreekt.
Kan dat? Kan een peuter of een kleuter bewust vader of moeder pesten? Vanaf welke leeftijd is een kind zich bewust van zijn eigen oneerlijkheid, van expres iets doen wat niet mag? En helpt om boos te worden of om je verontwaardiging te laten zien?
Vanuit de methode Positief Opvoeden is er een tipfolder ontwikkeld over liegen bij kleuters. Ruim genomen is de kleuterleeftijd van 4 tot 7 jaar. In die folder wordt uitgelegd hoe kleuters een ontwikkeling doormaken om fantasie en werkelijkheid te leren scheiden en dat het belangrijk is om bij liegen rustig en duidelijk op te reageren. Reageren met een emotionele lading versterkt ongewenst gedrag en dus ook het liegen. Een emotionele reactie is bijvoorbeeld: boosheid, irritatie, een harde stem, vurige ogen, een rood gezicht, verdriet, teleurstelling of machteloosheid.
Verder is het zo met peuters en kleuters, dat het kan lijken of ze dingen expres doen en uitdagend kijken. Ouders reageren op dit ongewenste gedrag vaak met een emotionele reactie. En opnieuw: emotionele reacties versterken ongewenst gedrag. Het vraagt om rustig en duidelijk te reageren. Maar hoe doe je dat als je boosheid voelt en als je ondertussen je kind wil leren wat wel en niet mag, wat waar en niet waar is. Op het opvoedspreekuur kunt u hulp krijgen hierbij.
Na het 7e jaar is het belangrijk dat het geweten van een kind zich zo ontwikkeld heeft, dat liegen en niet de waarheid spreken steeds minder voorkomen. Als dat niet het geval is, dan is het belangrijk dat een kind dat gaat leren. Opnieuw niet door emotionele reacties van ouders, maar door rustige en duidelijke instructies.
Sommige kinderen hebben een gewoonte ontwikkeld om niet de waarheid te spreken, omdat ze bang zijn voor de heftige reacties van volwassenen, bang zijn voor straf, bang zijn om niet bij een bepaalde kind of groep kinderen te horen. De keus om te liegen is vaak onbewust en gericht op winst op korte termijn: ik wil niet dat ze boos worden, ik wil geen straf krijgen, ik wil bij de anderen horen. Verlies op lange termijn schuiven zij onbewust voor zich uit.
Als leugens uitkomen, dan schamen kinderen zich vaak, maar ze laten dit niet altijd zien. Soms doen ze net alsof het ze niets kan schelen. Helaas helpt het niet altijd om ze uit te leggen dat leugens vaak uitkomen. Het is echter wel belangrijk dat ze de gewoonte om te liegen afleren. Hoe kun je als ouder daarbij helpen en wanneer is er hulp van buitenaf nodig? Op het opvoedspreekuur kunt u ook hier hulp bij krijgen.
Mocht u vragen hebben over de eerlijkheid van uw kind, dan kunt u een afspraak maken bij het Opvoedspreekuur van het Sociaal Plein Heerhugowaard via het volgende telefoonnummer: 14072. Ook kunt u kijken op www.positiefopvoeden.nl.
Dinsdag en woensdag
Gemeentehuis, Parelhof 1 Heerhugowaard